Gotu Kola (Centella Asiatica) Nedir?
Uzun ömürlülük otu olarak da bilinen Gotu kola geleneksel Çin, Endonezya ve Ayurveda tıbbında kullanılan temel bir maddedir. Uygulayıcılar, bu şifalı bitkinin beyin gücünü artırma, cilt sorunlarını iyileştirme, karaciğer ve böbrek sağlığını geliştirme gücüne sahip olduğunu iddia etmektedir. Bazı araştırmaların da bu iddialara katıldığı görülmektedir.
Gotu kola’nın genel sağlığınızı ve esenliğinizi iyileştirmeye nasıl yardımcı olabileceğini öğrenmek için yazımızı okumaya devam edin.
1- Bilişsel İşlevi Artırmaya Yardımcı Olabilir
2016 yılında yapılmış bir çalışmada Gotu kola ekstraktı ve folik asidin felçten sonra bilişsel işlevi artırmadaki etkileri karşılaştırılmıştır. (1) Yapılan bu araştırmada biri günde 1.000 miligram (mg) Gotu kola alan, biri günde 750 mg Gotu kola alan ve diğeri günde 3 mg folik asit alan üç katılımcı grubu üzerindeki etkileri değerlendirdi.
Gotu kola ve folik asit, genel bilişi iyileştirmede eşit derecede faydalı olsa da, Gotu kola hafızayı iyileştirmede daha etkili oldu.
Farklı bir çalışma ise Gotu kola su ekstraktının fareler üzerindeki bilişsel güçlendirici etkilerine baktı.(2) Hem genç hem de yaşlı fareler, Morris Su Labirenti’ni kullanarak öğrenme ve hafızada gelişmeler gösterse de, etki yaşlı farelerde daha yüksekti.
Kullanım önerisi olarak 14 güne kadar günde 750 ila 1.000 mg Gotu kola alınması önerilmektedir.
2- Alzheimer Hastalığının Tedavisine Yardımcı Olabilir
Gotu kola, hafıza ve sinir fonksiyonunu geliştirme yeteneğine sahiptir. Bu şekilde, Alzheimer hastalığının tedavisinde potansiyel sağlar. Fareler üzerinde 2012’de yapılan bir araştırmada, Gotu kola ekstraktının Alzheimer hastalığı olan farelerde davranışsal anormallikler üzerinde olumlu bir etkisi olduğu bulundu. (3)
Ekstraktın, laboratuvar ve hayvan çalışmalarında, beyin hücrelerini toksisiteden koruma üzerinde iyi bir etkiye sahip olduğu da gösterildi. Hücreleri Alzheimer ile ilişkili plağı oluşturmaktan da koruyabilir.
Yine de, Gotu kola’nın Alzheimer’ı tedavi etmek için nasıl kullanılabileceğini tam olarak belirlemek için daha fazla araştırmaya ihtiyaç duyulmaktadır. Tedaviniz sırasında destek olması için Gotu kola kullanacaksanız doktorunuzdan tavsiye almanızda fayda bulunmaktadır.
Günde 3 kez 30 ila 60 damla sıvı Gotu kola ekstratı alınması önerilmektedir. Kullanım dozajları üreticiler arasında farklılık gösterebilmektedir, bu nedenle her zaman şişe üzerindeki talimatlara dikkat edilmesi gerekmektedir.
3- Kaygı ve Stresi Azaltmaya Yardımcı Olabilir
Araştırmacılar 2016 yılında yaptıkları hayvan çalışması ile Gotu kola’nın 72 saat uykusuz kalan erkek fareler üzerinde anti-anksiyete etkisi olduğunu buldu. (4) Uyku yoksunluğunun ise kaygıya, oksidatif hasara ve nöroinflamasyona neden olabileceği biliniyor. (5)
Uyku yoksunluğu geçirmeden önce art arda beş gün Gotu kola verilen fareler, önemli ölçüde daha az kaygı benzeri davranış yaşadı. Ayrıca gelişmiş lokomotor aktivite ve daha az oksidatif hasar yaşadılar.
2013 yılında yapılan inceleme ile anti-anksiyete bitkisel ilaçlar da Gotu kola’nın akut bir anti-anksiyete etkisi olduğu sonucuna varmıştır. (6) Bununla birlikte, bu bulguları doğrulamak için daha fazla araştırmaya ihtiyaç duyulmaktadır.
14 gün boyunca günde 500 mg olarak kullanabilirsiniz. Aşırı kaygı ve stres durumunda günde 2000 mg kadar kullanılabilmektedir.
4- Bir Antidepresan Görevi Görebilir
Gotu kola’nın beyin fonksiyonu üzerindeki olumlu etkisi de onu etkili bir antidepresan yapabilmektedir. 2016 yılında kısmen yaygın anksiyete bozukluğu olan 33 kişi üzerinde yapılan bir çalışma nedeniyle bu bulgular desteklenmektedir. Katılımcılardan 60 gün boyunca antidepresan ilaçları yerine Gotu kola almaları istenmiştir. Katılımcılar yaşadıkları stres, kaygı ve depresyonun azaldığını bildirdi. (7)
İncelemede tartışılan başka bir çalışma, Gotu kola’nın kronik depresyon ile indüklenmiş sıçanlar üzerindeki etkisini değerlendirdi. Bitkisel ilacın, vücut ağırlığı, vücut ısısı ve kalp atış hızı dahil olmak üzere davranışsal depresyonun belirli unsurları üzerinde olumlu bir etkiye sahip olduğu görüldü. (8)
14 güne kadar günde iki kez 500 mg olarak tüketilmelidir. Yoğun bir depresyon sürecinde kullanım şekli günde 2000 mg kadar çıkartılabilmektedir.
5- Dolaşımı İyileştirebilir ve Ödemi Azaltabilir.
2001’de yapılan bir araştırma ile Gotu kola’nın sıvı tutma, ayak bileği şişmesi ve uzun süren uçuşlardan sonraki dolaşım sorununa karşı etkili olduğu görüldü. (9) Araştırmada varisli damar şikayeti olanlardan, hafif ve orta dereceli venöz hastalık yaşayanlardan, uçuştan 2 gün önce başlanarak, uçuş ve uçuştan sonraki günde de Gotu kola kullanmaları istendi. Araştırmada Gotu kola alanların almayanlara göre daha az sıvı tutma ve ayak bileği şişme rahatsızlığı yaşadığını gösterdi.
Daha eski bir araştırma ise Gotu kola’nın varisli damar şikayetinde etkili olduğunu göstermektedir. (10) Bunun nedeni olarak ise Gotu kola’nın vasküler duvardaki bağ dokusu üzerindeki pozitif metabolik etkisi gösterilmektedir.
Kullanım şekli olarak ise uçuştan bir hafta önce başlanarak uçuştan bir hafta sonrasına kadar günde 3 kez ile 60 ile 100 mg arasında alınması önerilmektedir. Ayrıca etkilenen bölgeye %1 Gotu kola ekstraktı içeren krem ile de masaj yapılabilir.
Deri yama testi nasıl yapılır: Herhangi bir tropikal ilaç kullanmadan önce deri yama testi yapılmalıdır. Bunun için kolun ön bölümüne bir miktar sürülerek 24 saat tahriş vs. gibi etki yapıp yapmadığı gözlemlenmelidir. Bir etkisi yok ise derinin başka kısımlarına uygulanması güvenlidir.
6- Uykusuzluğun (İnsomnia) Hafiflemesine Yardımcı Olabilir.
Anksiyete, stres ve depresyon tedavisindeki başarısı göz önüne alındığında Gotu kola’nın uyku sorunlarına karşı da etkili olacağı düşünülmektedir. Bazı uzmanlar gotu kolanın uykusuzluk ve uyku düzensizliği gibi hastalıklar için verilen reçeteli ilaçlara göre güvenli bir alternatif olacağını düşünmektedir.
Yapılan eski araştırmalar Gotu kola’nın uykusuzluk için etkili olduğunu söylese de daha fazla araştırma yapılmasına ihtiyaç duyulmaktadır.(11)
14 güne kadar kesintisiz olarak günde 3 kez 300 ile 680 mg kullanılması önerilmektedir.
7- Çatlakların Görünümünü Azaltmaya Yardımcı Olabilir.
2013 te yapılan bir incelemeye göre Gotu kola, çatlakların görünümünü azaltmaya yardımcı olabilmektedir. (12) Gotu kola içinde bulunan terpenoidlerin vücuttaki kolajen üretimini arttırdığı düşünülmektedir. Bu durum, çatlakların ve izlerin onarılması ile yeni izlerin oluşmasını engellemeye yardımcı olabilmektedir.
Nasıl Kullanılır: Günde bir kez olmak üzere etkilenen bölgeye %1 oranında Gotu kola ekstraktı içeren krem uygulanabilir. Öncesinde deri yama testi yapılması önemlidir.
8- Yara İyileşmesini Hızlandırabilir ve Yara İzini En Aza İndirebilir.
2015 yılında yapılan bir araştırmada Gotu kola’nın birçok yara izi türünde iyileştirici etkisi olduğunu göstermektedir. (13) Bu yara izlerine keskin kesikler, künt kuvvet travması gibi yara izleri de dahildir. Ancak umut verdiği halde kesin sonuçlar için daha fazla araştırmaya ihtiyaç duyulmaktadır.
Günde bir kez olmak üzere etkilenen bölgeye %1 oranında Gotu kola ekstraktı içeren krem uygulanabilir. Öncesinde deri yama testi yapılması önemlidir.
9- Eklem Ağrısını Hafifletmeye Yardımcı Olabilir.
Gotu kola’nın anti- inflamatuar özellikleri artrit tedavisinde başarılı olabilmektedir. 2014 yılında yapılan bir araştırmada sıçanlarda kolajen kaynaklı artrit üzerine, gotu kolanın oral uygulamasının eklem iltihabını, kıkırdak erozyonunu ve kemik erozyonunu azalttığını göstermektedir. Antioksidan etkisi ise bağışıklık sistemi üzerinde olumlu bir etkiye sahip olmuştur.(14)
Kullanım için 14 gün boyunca günde 3 kez 300 ile 680 mg önerilmektedir.
10- Detoks Etkisi Olabilir.
Yeni dönem araştırmaları Gotu kola’nın karaciğer ve böbrek toksitesi üzerindeki etkilerini incelemektedir. 2017 yılında yapılan bir hayvan deneyi ile gotu kolanın antibiyotik İzoniazid’in toksik yan etkilerini bastırmak için kullanmaktadır. Antibiyotik verilmeden önce sıçanlara 30 gün boyunda 100 mg gotu kola veriliyor. Bu grubun daha az toksisite yaşadığı gözlemlenmiştir. (15) Karaciğer ve böbrek toksisitesi yaşayan sıçanların ise kullanım sonrası toksisitelerinin normal seviyelere indiği görülmüştür.
Bu bulguları genişletmek için daha fazla araştırmaya ihtiyaç vardır.
Kullanım önerisi olarak ise 14 gün boyunca günde 3 kez 30 ile 60 damla arasında tüketilmesi önerilmektedir. Dozajlar üreticiler arasında farklılık gösterebilir, bu nedenle her zaman şişe üzerindeki talimatları dikkatlice izleyin.
Potansiyel Yan Etkiler ve Riskler
Gotu kola genellikle iyi tolere edilmektedir. Bazı durumlarda baş ağrısı, mide rahatsızlığı ve baş dönmesine neden olabilmektedir. Düşük bir dozla başlamak ve kademeli olarak tam doza kadar çıkmak yan etki riskini azaltmaya yardımcı olabilir.
Bir seferde sadece iki ila altı hafta Gotu kola alınmalıdır. Kullanmaya devam etmeden önce ise iki hafta ara vermek gerekmektedir.
Topikal olarak uygulandığında, Gotu kola cilt tahrişine neden olma potansiyeline sahiptir. Tam bir uygulama ile ilerlemeden önce her zaman bir deri yama testi yapmalısınız. Bitkiler FDA tarafından izlenmez ve Gotu kola’nın kontamine toprakta yetiştirilmesi tehlikeli seviyelerde ağır metallere sahip olmasına sebebiyet verebilir. Güvenilir kaynaklardan ürün satın almak önemlidir.
Hamileyseniz, emzirme dönemindeyseniz, hepatit veya başka bir karaciğer hastalığınız varsa, önünüzdeki 2 hafta içinde ameliyatınız planlanmış ise, cilt kanseri geçmişiniz varsa kullanmayınız.
Karaciğer, şeker, kolesterol gibi rahatsızlığınız varsa, ya da uyku veya endişe için yatıştırıcı ilaçlar, diüretik ilaçlar alıyorsanız ise doktor tavsiyesi ile başlanabilmektedir.
Özet
Her ne kadar Gotu kola kullanımı güvenli olarak düşünülse de kullanım öncesinde doktorunuza başvurmanız önemlidir. Bitkisel takviyeler, doktor tarafından onaylanmış herhangi bir tedavi planının yerini alamaz ve bazı durumlarda olumsuz yan etkilere neden olabilir. Doktorunuzun önerisi ile günlük rutininze oral veya topikal olarak ekleyebilirsiniz. Sıkıntı yaşamamak için küçük dozlar ile başlayıp kademeli artırmakta fayda bulunmaktadır. Alışılmadık veya uzun süreli yan etkiler yaşamaya başlarsanız, kullanmayı bırakın ve doktorunuza görünün.